Tuổi trưởng thành là một cột mốc đặc biệt trong hành trình phát triển của mỗi con người. Đó là khi con không còn là một đứa trẻ ngoan ngoãn chỉ biết nghe lời, cũng chưa hoàn toàn là người lớn đủ trải nghiệm để làm chủ mọi thứ. Đây là giai đoạn con đi tìm chính mình, đi tìm lời đáp cho câu hỏi: “Tôi là ai?”, và từ đó xác lập bản sắc cá nhân giữa một thế giới đầy rối ren và lựa chọn.
Với cha mẹ, đó cũng là lúc phải “trưởng thành” theo cách riêng – học cách buông nhẹ sự kiểm soát, lắng nghe mà không phán xét, và đồng hành với sự thay đổi không ngừng của con.
Con đang đi tìm bản sắc cá nhân – hành trình không dễ dàng
Giai đoạn từ khoảng 16 đến 25 tuổi, con bắt đầu đặt ra những câu hỏi sâu sắc về bản thân:
• “Tôi muốn trở thành ai trong tương lai?”
• “Tôi có giá trị gì trong thế giới này?”
• “Tôi có giống bố mẹ không, hay tôi là một cá thể độc lập?”
• “Điều gì khiến tôi khác biệt với mọi người?”
Đây là quá trình hình thành bản sắc cá nhân (identity) – yếu tố cốt lõi giúp con biết mình là ai, mình muốn gì và mình có thể trở thành người như thế nào.
Quá trình này không đơn giản, thậm chí có thể kéo dài và đầy biến động. Con có thể thử và sai, thay đổi suy nghĩ liên tục, loay hoay giữa nhiều vai trò: là một người con ngoan, một sinh viên độc lập, một người bạn, một cá thể tự do, hoặc một người đang yêu…
Cha mẹ: Học cách đồng hành – không dẫn dắt, không kiểm soát
Ở tuổi trưởng thành, con không còn cần sự hướng dẫn từng bước như lúc còn nhỏ. Thay vào đó, điều con cần là một nơi an toàn để được là chính mình, kể cả khi điều đó khác với mong muốn của cha mẹ.
• Thay vì nói: “Bố mẹ nghĩ con nên làm nghề này.”
• Hãy thử: “Con có thể chia sẻ với bố mẹ lý do vì sao con chọn con đường đó không?”
• Thay vì nói: “Con thay đổi quá nhiều rồi đấy!”
• Hãy thử: “Bố mẹ nhận ra con đang khám phá chính mình, con có cần sự giúp đỡ nào không?”
=> Đồng hành không phải là kiểm soát, mà là chấp nhận và tôn trọng sự phát triển độc lập của con – cả những điểm giống và khác với cha mẹ.
Khi con muốn khác đi – hãy để con được là chính mình
Nhiều cha mẹ cảm thấy khó chấp nhận khi con bắt đầu:
• Có quan điểm sống khác biệt (ví dụ: không theo tôn giáo, không theo nghề truyền thống).
• Thay đổi ngoại hình, gu thời trang, hoặc phong cách sống.
• Giao du với những người mà cha mẹ không ưa.
• Tỏ ra xa cách và ít nói chuyện hơn trước.
Tuy nhiên, đó là dấu hiệu cho thấy con đang hình thành bản sắc cá nhân. Việc thể hiện sự khác biệt không phải chống đối, mà là khẳng định rằng: “Con không còn là một bản sao của cha mẹ.”
Cha mẹ càng ép con giống mình, con càng muốn thoát ra. Ngược lại, khi được lắng nghe và chấp nhận, con sẽ tự tin hơn, bình tĩnh hơn và biết cách kết nối với thế giới một cách lành mạnh.
Hãy là người cha, người mẹ đủ trưởng thành để không làm mờ bản sắc của con
Một đứa trẻ không được tự do phát triển bản sắc riêng sẽ có nguy cơ:
• Sống theo kỳ vọng người khác, dễ mất phương hướng.
• Luôn sợ sai, sợ bị đánh giá, thiếu tự tin.
• Khó đưa ra quyết định độc lập, hoặc ngược lại – dễ nổi loạn cực đoan.
Để tránh điều đó, cha mẹ cần đủ trưởng thành để buông bỏ cái “tôi” làm cha mẹ, và nhìn nhận con là một cá thể riêng biệt với những giá trị, ước mơ, và lối đi khác.
Dạy con làm người không có nghĩa là dạy con giống mình – mà là giúp con trở thành phiên bản tốt nhất của chính nó.
Đồng hành đúng cách – gieo nền tảng cho một người lớn có nhân cách
Tuổi trưởng thành là thời điểm lý tưởng để cha mẹ:
Gợi mở các giá trị sống: thay vì áp đặt đúng – sai, hãy khuyến khích con đặt câu hỏi và tự chọn niềm tin phù hợp.
Tạo điều kiện để con trải nghiệm: khuyến khích con làm thêm, đi du lịch, tham gia hoạt động xã hội để con va chạm, học hỏi, và nhận ra đâu là điều thật sự quan trọng với mình.
Trở thành chỗ dựa tinh thần: khi con thất bại, mất phương hướng, đừng la mắng hay tỏ thái độ chán nản. Hãy là người mà con có thể tìm đến mà không thấy xấu hổ.
Đồng hành không phải để giữ con ở lại – mà là giúp con vững vàng bước đi
Khi con đi tìm bản sắc, cha mẹ cũng cần tìm lại vai trò của mình. Không phải là người chỉ huy, mà là người bạn, người thầy âm thầm, người yêu thương không điều kiện.
Tuổi trưởng thành không dễ dàng với con – và cũng chẳng dễ dàng với cha mẹ. Nhưng nếu cùng nhau bước qua được giai đoạn này bằng sự lắng nghe, tôn trọng và đồng hành đúng cách, thì bạn đã giúp con xây nên nền móng vững chắc cho một đời sống trưởng thành hạnh phúc và có trách nhiệm.
Con đang đi tìm “Tôi là ai” – và bạn có thể là người nhắc nhở con rằng: “Dù con là ai, con vẫn luôn xứng đáng được yêu thương.”