Dậy thì – nghe có vẻ như một điều tất yếu, ai cũng trải qua. Nhưng thật ra, đó là một bước ngoặt lớn, là thời điểm mà trẻ bắt đầu “thoát” khỏi tuổi thơ và từng bước bước vào thế giới người lớn. Ẩn sau những thay đổi tưởng chừng như “bình thường” ấy là biết bao cảm xúc, suy nghĩ và biến chuyển nội tâm mà nếu cha mẹ không nắm bắt, sẽ rất dễ… bỏ lỡ con.
Dậy thì là một cuộc chuyển mình trong tâm hồn
Không chỉ là lúc trẻ “trở nên lớn hơn”, dậy thì là thời điểm:
• Trẻ bắt đầu suy nghĩ độc lập hơn, đặt câu hỏi về bản thân, thế giới xung quanh.
• Những cảm xúc trở nên mãnh liệt, phức tạp và dễ thay đổi: có thể hôm nay vui vẻ, ngày mai lại thấy buồn vô cớ.
• Trẻ dần hình thành ý thức về “cái tôi” – muốn được công nhận là cá thể riêng biệt, không còn chỉ là “con của bố mẹ
Nhiều phụ huynh thường nói: “Con mình bây giờ khác hẳn, không còn dễ bảo như trước”. Nhưng đó không phải là con trở nên “khó chịu” – mà là con đang lớn lên.
Vì sao đây là giai đoạn không thể bỏ lỡ?
Đây là lúc con cần người hiểu mình nhất. Nếu cha mẹ chỉ chú ý đến chuyện học hành hay hành vi bên ngoài, mà không quan tâm đến diễn biến bên trong, thì sẽ bỏ qua rất nhiều điều quan trọng:
• Con đang cần được hiểu, không phải bị kiểm soát.
• Con đang cần được tin tưởng, không phải bị ép buộc.
• Con đang tìm kiếm hướng đi, không phải là bản sao của bố mẹ.
Bỏ lỡ những tín hiệu tinh tế trong giai đoạn này có thể khiến trẻ trở nên khép kín, hoặc dễ tìm đến những nguồn ảnh hưởng thiếu lành mạnh từ bạn bè, mạng xã hội.
Làm sao để đồng hành mà không bỏ lỡ?
- Lắng nghe nhiều hơn, hỏi ít lại
Thay vì hỏi dồn dập “Hôm nay con học thế nào?”, hãy thử hỏi: “Hôm nay con có chuyện gì làm con vui hoặc thấy lạ không?”. Sự tò mò nhẹ nhàng và không phán xét giúp con mở lòng. - Tôn trọng không gian và cảm xúc riêng
Đôi khi con sẽ đóng cửa phòng lâu hơn, ít nói hơn, có vẻ “khó gần”. Đừng vội hoảng hốt hay ép con phải nói. Hãy để con biết rằng: “Bố mẹ vẫn ở đây, khi nào con muốn, cứ nói nhé.” - Giao tiếp như một người bạn, không phải “quan toà”
Tuổi dậy thì không thích bị giảng đạo. Con không cần bài học, con cần người hiểu mình đang rối ở đâu. Một cái gật đầu đồng cảm, một cái ôm khi con khóc, đôi khi hiệu quả hơn hàng chục lời khuyên. - Hướng dẫn mà không áp đặt
Con đang tập làm người lớn – đừng tước đi quyền lựa chọn và sai lầm. Thay vì “bắt con phải đúng”, hãy hỏi: “Nếu con làm vậy, điều gì sẽ xảy ra? Con nghĩ có lựa chọn nào khác không?”.
Dậy thì – hành trình trưởng thành cần được nâng niu
Đây không phải là thời điểm để sửa chữa hay uốn nắn con theo ý mình, mà là thời điểm để gieo niềm tin vào chính con.
• Nếu được lắng nghe – trẻ sẽ học được cách lắng nghe chính mình.
• Nếu được tin tưởng – trẻ sẽ học cách chịu trách nhiệm.
• Nếu được đồng hành – trẻ sẽ học cách trưởng thành một cách vững vàng.
=> Đừng chỉ lo lắng con sẽ thay đổi ra sao – hãy hỏi mình: “Mình có sẵn sàng thay đổi để hiểu con hơn chưa?”